کالایی مثل زباله برای ما خیلی بی ارزش و ارزان قیمت دیده می شود و این مساله مانع از این می شود که ما بتوانیم واقعا ارزش این کالاها را بفهمیم و درک کنیم که چقدر میتوان از این کالا سود آوری ایجاد نمود.

اول اینکه باید بدانید ما بدترین زباله هایی که در کشور داریم زباله های تر می باشد یعنی زباله هایی که مواد خشک پلاستیکی اش جدا می شود و مواد فلزی و هر نوع مواد قابل بازیافت آن جدا می شود و زباله تر باقی می ماند.

آیا واقعا در بدترین حالت میتوان این کالا را صادر کرد؟ معمولا این کالا را به صورت فرآوری شده می توان صادر کرد. بعضی این کالا ها را به صورت کود تبدیل می کنند و بعضی این کالاها را با ماشین آلاتی به برق تبدیل می کنند و برقش را صادر می کنند ولی تبدیل آن به کود روش بسیار ساده ای است و خیلی از دوستان می توانند این کار را انجام دهند و هزینه های خیلی کمتری دارد و قابلیت صادرات دارد.

در کشور به زباله های الکترونیکی توجهی نمی شود و این زباله ها مسیر بازیافتش هنوز داخل کشور ایجاد نشده است در صورتی که در کشورهای پیشرفته این زباله ها را به راحتی به مواد قابل بازیافت دیگری تبدیل می کنند که می تواند ارزش افزوده چند صد برابری برایشان ایجاد کند.

پس چنانچه کسی بخواهد کار کند می تواند روی زباله های الکترونیکی یا در واقع بر روی محصول بازیافت این زباله ها کار کند.

بعضی زباله ها مانند شیشه پلاستیک و … در داخل کشور کار می شود و ظرفیت های صادراتی خودشان را دارند. زباله های آهن و امثال اینها هم ظرفیت های خیلی خوبی دارند و خیلی توجهی به آن ها نمی شود.

قوانین صادرات زباله در اروپا

بر اساس قوانین جدید، واردکنندگان و صادر کنندگان زباله باید در مورد چگونگی مدیریت محموله های خطرناک توافق کنند.

ویرجینیاوس سینکویچیوس، کمیسر محیط زیست اتحادیه اروپا گفت که قوانین جدید اصلاحیه مقررات حمل و نقل زباله در سال ۲۰۰۶ ، صادرات پلاستیک های طبقه بندی نشده را به کشورهای کمتر صنعتی شده خارج از سازمان توسعه و همکاری اقتصادی (OECD) را به طور کامل ممنوع می کند.

این اقدامات پس از ممنوعیت واردات پلاستیک در سال ۲۰۱۸ در چین و اظهارات دوستداران محیط زیست مبنی بر اینکه پسماندها در سایر کشورهای آسیایی مانند مالزی سرانجام به اقیانوس ریخته می شود، انجام خواهد شد.

سینکویچیوس، وزیر اسبق اقتصاد لیتوانی گفت که حتی در داخل OECD که از ۳۷ کشور تشکیل شده است، هرگونه صادرات زباله های پلاستیکی خطرناک در اتحادیه اروپا که “بازیافت سخت” تلقی می شود، نیاز به مجوز قبلی از طرف کشور وارد کننده و صادر کننده دارد.سینکویچیوس اضافه کرد: زباله های پاک و غیر خطرناک، برای بازیافت، تحت شرایط بسیار سختگیرانه، می توانند به کشورهای غیر عضو در OECD، فرستاده شوند و تأکید کرد که تغییر این قانون، یکی از قسمتهای اصلی تلاش سبز اتحادیه اروپا برای ایجاد “اقتصاد دایره ای” است.

این قوانین جدید، که از اول ژانویه اجرایی می شود، همچنین بر حمل و نقل پلاستیک در اتحادیه اروپا با ۲۷ عضو نیز حاکم است.

از سال ۱۹۵۰ تقریباً ۶.۳ میلیارد تن زباله پلاستیکی تولید شده است که ۱۲ درصد آن سوزانده شده، کمتر از ۱۰ درصد بازیافت شده و تقریباً ۸۰ درصد آن دور ریخته یا دفن شده است.

به گفته سینکویچیوس، سال گذشته، اتحادیه اروپا ۱.۵ میلیون تن زباله پلاستیکی صادر کرد که بیشتر آن به ترکیه و کشورهای آسیایی مانند مالزی و اندونزی بوده است.

شهرهای بزرگ چین مثل پکن، شانگهای، گوانجو و شنزن پرجمعیت‌ترین شهر‌های چین هستند که البته سهم زیادی از اقتصادی چین نیز متعلق به همین شهرها است. جمعیت زیاد علاوه بر مشکلاتی از قبیل شلوغی، ترافیک، آلودگی و قیمت‌های بالا تاثیر جانبی دیگری نیز دارد. تولید زباله.

اما در سال ۲۰۱۷ دولت چین اعلام کرد که دیگر زباله وارد نخواهد کرد. استانداردهای جدیدی که دولت چین به اجرا گذاشت آن‌قدر سفت‌وسخت بودند که بسیاری از کشورهای دنیا دیگر نمی‌دانستند با زباله‌هایشان چه‌کار کنند. فقط آن‌ها را در جایی تلنبار می‌کردند.

این مقررات باعث شد که در برخی از ایالت‌های آمریکا مثل کالیفرنیا، اورگان و واشنگتن، زباله‌های بازیافتی دور ریخته شوند. کشور ایرلند که پیش از آن ۹۵ درصد زباله خود را به چین صادر می‌کرد، دچار مشکل اساسی شد.

چرا چین زباله وارد می‌کرد؟

مبادلات تجاری چین و اقتصاد آمریکا بسیار زیاد است. طبق آمار سایت استاتیستا در سال ۲۰۱۷ حجم کل مبادلات تجاری بین آمریکا و چین ۶۳۶ میلیارد دلار بود که از این مقدار حدود ۵۰۵ میلیارد دلار صادرات چین به آمریکا و حدود ۱۳۰ میلیارد دلار واردات چین از آمریکا بود.

چین مهم‌ترین منبع خرید محصولات برای آمریکا است و از آن‌سو بزرگ‌ترین مشتری آمریکا نیز چین است. هر هفته صدها کشتی باری از بندرهای چین به سمت ساحل غربی آمریکا روانه می‌شوند. کشتی‌هایی که شامل هر چیزی مثل گوشی تلفن همراه، کامپیوتر و قطعات آن و ابزار، خودرو، اسباب‌بازی و هر چیزی که فکرش را بکنید، هستند.

اما از آن‌سو آمریکا در مقایسه چیز زیادی برای ارسال به چین ندارد. این مسئله دو مشکل ایجاد می‌کند.

تراز تجاری منفی و کشتی‌های خالی

این تفاوت میزان صادرات و واردات چین و آمریکا، باعث می‌شود، تراز تجاری آمریکا شدیدا منفی شود.

از آن‌سو در این حالت کشتی‌هایی که یک ماه در مسیر رفت‌وبرگشت بین بندرهای چین و آمریکا هستند، سفر بازگشت دو هفته‌ای خود به چین را با بار خالی بپیمایند.

در نتیجه کرایه کشتی‌ها برای انتقال کالاهای چین به آمریکا دو برابر شده و کالاهای تولیدشده در چین با قیمت بالاتری به بازار آمریکا می‌رسند که به ضرر اقتصاد چین خواهد بود.

برای رفع این مشکل باید چیزی در آمریکا تولید شود که بتوان به چین صادر کرد. تنها چیزی هم که می‌تواند این کاروان عظیم کشتی‌ها را پر کند، زباله است. چیزی که کشورهای توسعه‌یافته مثل آمریکا می‌توانند مقدار عظیمی از آن را روزانه تولید کنند.

آمریکا فقط ۴ درصد جمعیت جهان را دارد اما ۲۵ درصد کل زباله‌های دنیا را تولید می‌کند؛ اما قیمت بالای نیروی کار و هزینه زیاد حمل نقل در آمریکا باعث می‌شود که حمل زباله به محل‌های بازیافت و بازیافت آن‌ها چندان به‌صرفه نباشد.

از آن‌سو چین هم نیرو‌های کار ارزان فراوان و تقاضای زیادی برای مواد خام دارد. مواد خامی که از آن‌ها برای تولید هر چیزی استفاده می‌کند و زباله یک منبع خوب برای تهیه مواد خام موردنیاز اقتصاد چین است.

طلای بد بو

زباله تولیدی کشورهای جهان، منبع بازیافتی ارزانی برای چین است. البته خیلی مشخص نیست آیا چنین کاری به نفع توسعه پایدار باشد یا نه؛ اما صادرات محصول به آمریکا و واردات زباله از این کشور، یک معامله برد برد برای چین و آمریکا است.

زیرا هم چین می‌تواند مواد خام موردنیاز خود را به دست آورد و هم کشورهای ثروتمند به‌آسانی می‌توانند از شر حجم عظیم زباله تولید خود خلاص شوند. البته چین هر زباله‌ای را نمی‌خرد. زباله‌ها باید در کشور مبدا تفکیک و دسته‌بندی و سپس به چین ارسال شوند. در نتیجه محموله‌های زباله، عموما پلاستیک خواهند بود.

واردات و بازیافت زباله یک صنعت بزرگ و مهم در چین است. ژانگ ین (Zhang Yan) مشهور به ملکه زباله، از این طریق به ثروتمندترین زن چین بدل شده است.

چرا چین واردات زباله را متوقف کرد؟

در سال ۲۰۱۳ چین در راستای سیاست مبارزه با آلودگی خود، استاندارد سطح کیفی زباله وارداتی را در برنامه‌ای تحت عنوان حصار سبز (Green Fence Operation) افزایش داد. در سال ۲۰۱۷ نیز برنامه شمشیر ملی (National Sword) را که تندتر از برنامه پیشین و برای مبارزه با قاچاق زباله بود، اجرایی کرد.

در ادامه این سیاست‌ها، سیاست آسمان آبی (Blue Sky policy) نیز در سال ۲۰۱۸ اجرایی شد که قواعد سخت‌تری بر واردات زباله گذاشت تا بتواند در سال ۲۰۲۰ واردات هرگونه زباله را ممنوع کرد.

از همین زمان صادرات زباله آمریکا به تایلند ۷۰۰۰ درصد رشد داشته است. کشورهای دیگر نظیر ویتنام، تایوان، اندونزی و مالزی نیز از دیگر مقاصد صادرات زباله آمریکا بوده‌اند.

اما این کشورها هم در نهایت درهای خود را به روی واردات زباله می‌بندند. هیچ کشور دیگری نه می‌خواهد و نه می‌تواند جایگزین چین شود.

وقتی زباله نشان از رشد اقتصادی است

البته این قضیه چیزی بدی نیست. تا به امروز کشورهای ثروتمند هیچ مشوقی برای بازیافت یا کاهش تولید زباله نداشتند؛ اما در وضعیت جدید کشورهای ثروتمند به فکر کاهش تولید زباله و در کنار آن به فکر سرمایه‌گذاری و ابداع فناوری‌های بازیافت زباله خواهند افتاد که می‌تواند سود آن به همه دنیا برسد.

زباله هم مثل هر چیزی دیگری یک محصول است. وقتی تقاضای آن تغییر کند، باید عرضه نیز تغییر یابد. این کاهش تقاضا یک نشانه دیگر از وضعیت اقتصادی چین است. در اصل زباله یک شاخص خوب از سلامت اقتصادی یک کشور می‌تواند باشد.

هر چه اقتصاد یک کشور بزرگ‌تر شود، میزان مصرف و طبعا میزان تولید زباله نیز در آن افزایش می‌یابد؛ یعنی یک ارتباط خطی بین میزان تولید زباله و تولید ناخالص داخلی هر کشوری وجود دارد.

کاهش واردات زباله چین بدین معنی است که در حال حاضر خود چین به‌اندازه زیادی زباله تولید می‌کند و دیگر جایی برای واردات زباله ندارد. کاهش واردات زباله در چین نیز بخشی از جنگ چین با آلودگی برای کاهش آلاینده‌های محیطی است.

انتظار می‌رود در سال ۲۰۱۹ بازار مصرف چین از آمریکا پیشی بگیرد و بزرگ‌ترین بازار مصرف دنیا شود. پیش‌بینی‌ها همچنین نشان می‌دهد که در سال ۲۰۳۰، چین سه برابر آمریکا زباله تولید کند.

زباله در آلمان

بیش از یک دهه است که تبدیل زباله‌ها به سوخت در آلمان با اقبال مواجه شده است. با این‌حال برخلاف آن‌چه پیش‌بینی می‌شد میزان زباله‌هایی که روزمره در منازل مسکونی آلمان تولید می‌شود، آن‌قدر کافی نیست که کفاف نیروگاه‌های تولید سوخت از زباله را دهد.

به گزارش “وال‌استریت‌ژورنال” مهم‌ترین دلیل این کمبود زباله آن است که بیشتر مردم آلمان و صنایع و شرکت‌ها، به بازیافت اهمیت بسیاری می‌دهند.

روزانه چندین کامیون و قایق زباله‌ها در برخی شهرهای این چند کشور را جمع‌آوری و به آلمان حمل می‌کنند. فقط در نیروگاه برق شهر ماگدبورگ روزانه حجم عظیمی زباله سوزانده و به برق تبدیل می‌شود. برق یک سوم شهر یا بیش از ۵۰ هزار واحد مسکونی را همین نیروگاه با سوخت زباله تامین می‌کند.

اتحادیه اروپا در چندسال گذشته با تصویب قوانینی صادرات و واردات زباله میان کشورهای عضو اتحادیه را تسهیل و مشمول مالیات کمتری کرده است. قوانین تازه واردات و صادرات زباله را از نظر اقتصادی نیز مقرون‌به‌صرفه کرده است.

کشورهای اروپایی مثل ایرلند یا بریتانیا نیز از این رویه راضی‌اند. “وال‌استریت‌ژورنال” گزارش داده که آن‌ها هم ترجیح می‌دهند به‌جای این‌که خود برای بازیافت هزینه کنند، زباله‌ها را به آلمان بفروشند که حتا در نیروگاه‌های تولید سوخت از زباله هم، صنعت بازیافت پیشرفته و دقیقی دارند.

زباله هم مثل هر چیزی دیگری یک محصول است. وقتی تقاضای آن تغییر کند، باید عرضه نیز تغییر یابد.

آفکو | مرجع حمل و نقل بین المللی