پیشینه حمل و نقل ریلی به سده 1500 میلادی برمی‌گردد. آن زمان واگن‌ها توسط‌ اسب‌های پر قدرت روی ریل‌های چوبی کشیده می‌شدند. حدود 300 سال بعد اولین قطار‌های بخار اختراع شد. متروهای اولیه کاربرد متروهای امروزی را نداشتند و برای حمل و نقل زیرزمینی در معادن استفاده می‌شدند. بعد از ساخت اولین قطار بخار توجه افراد به ساخت قطارهای زیرزمینی مسافربری معطوف شد تا نخستین قطار زیرزمینی در شهر لندن ساخته شود.

حمل و نقل ریلی یکی از امن‌ترین سیستم‌های حمل و نقل و از نظر زیست محیطی یکی از سالم‌ترین شیوه‌های نقل و انتقال است.

سیستم حمل و نقل ریلی سنگین

به خطوط ریلی زیرزمینی و متروهای هوایی سیستم حمل و نقل ریلی سنگین می‌گویند. این خطوط تعداد زیادی از مسافران را در شبانه روز جابه‌جا می‌کنند. به دلیل ظرفیت بالا در حمل مسافر، برای این نوع حمل و نقل، لفظ سنگین استفاده می‌شود. اکثر متروها دارای 6 تا 8 واگن هستند که می‌توانند حدود 27 تا 75 هزار مسافر را در مدت زمان یک ساعت جابه‌جا کنند.

حمل و نقل ریلی هدایت شده

به قطارهایی که بدون کمک راننده به طور اتوماتیک حرکت می‌کنند و مسیر مجزایی دارند حمل و نقل ریلی هدایت شده می‌گویند. برای استفاده از این سیستم معمولا از خطوط هوایی استفاده می‌کنند.این قطارها در خطوطی نسبتا بدون پیچ و خم به صورت شناور حرکت می‌کنند. این نوع از انواع حمل و نقل ریلی بسیار پر هزینه و چیزی حدود 72 میلیارد دلار تخمین زده شده ‌است.

در حال حاضر کشور آلمان از این فناوری استفاده می‌کند. کشور ژاپن نیز در حال ساخت نسخه پیشرفته‌تر از این نوع قطار است. برای استفاده از این قطار هوشمند، باید از کارت هوشمند استفاده کرد. در شرایط فعلی برای حساب کردن کرایه مسیر از کارت‌ پلاستیکی که به صورت دیجیتالی شارژ می‌شود استفاده می‌کنیم، اما در آینده نزدیک کارت‌های هوشمند جایگزین کارت‌های پلاستیکی خواهند شد.

واگن‌های مسافرتی اتوماتیک

این واگن‌های مسافرتی مانند سیستم ریلی هدایت شده در مسیر مجزا و بدون راننده حرکت می‌کنند. از این واگن‌ها ابتدا در پارک‌ها، مراکز تفریحی و فرودگاه‌ها برای جلب مشتری استفاده می‌شده ‌است اما امروزه با توجه به افزایش جمعیت و نیاز مردم و رشد فناوری، از این سیستم در حمل و نقل ریلی شهری نیز استفاده می‌کنند.

حمل و نقل ریلی درون شهری

این سیستم حمل و نقل ریلی درون شهری است و بین مراکز تجاری و مسکونی احداث می‌شود که به آن مترو لینک می‌گویند. این نوع قطارها معمولا برای ساعات شلوغی و پر رفت و آمد برنامه‌ریزی می‌شوند. سرعت حرکت مترولینک بیشتر از سایر وسایل حمل و نقل ریلی است و در حدود 80 کیلومتر در ساعت سرعت دارد.

مونوریل

به هر سیستم حمل و نقل ریلی که از یک ریل مستقل استفاده می‌کند، مونوریل می‌گویند. در این سیستم قطارها با استفاده از یک ریل حرکت می‌کنند. این ریل معمولا در ارتفاع قرار دارد، ولی به صورت زیر گذر نیز موجود است.در این سیستم واگن‌ها آویزان از ریل یا روی ریل در حرکت هستند.

مزیت‌های سیستم مونوریل

• در این سیستم نیازی به احداث تونل نیست و مسیر روی زمین مشخص است و برای اجرای مسیر تجهیزات خاصی استفاده نمی‌شود.
• ساختار مونوریل به شکلی است که نیاز به سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی ندارد.
• به این دلیل که نیازی به حفر تونل نیست، پس هزینه احداث مونوریل از مترو بسیار کمتر است.
• آلودگی صوتی مونوریل نسبت به سایر وسایل حمل و نقل کمتر است.
• آسیب های وارده به محیط زیست نیز کمتر از سایر وسایل حمل‌ونقل است.
• قطارهای مونوریل قادر هستند تا روزانه حدود 30 هزار مسافر را در امنیت کامل جابه‌جا کنند.

معایب مونوریل

• به دلیل استفاده از چرخ لاستیکی نسبت به مترو انرژی بیشتری مصرف می‌کند.
• این سیستم مناسب خیابان‌ها با عرض کم نیست.
• قیمت واگن مونوریل نسبت به مترو بیشتر است. البته هزینه نهایی احداث مونوریل کمتر از مترو تخمین زده شده ‌است.

قطارهای سریع‌السیر

این قطارها از سرعت بالاتری نسبت به قطارهای معمولی برخوردار هستند. قطارهایی با سرعت بالا 250 کیلومتر در ساعت را قطار سریع‌السیر می‌گویند.

حمل و نقل شهری با تراموا

در این سیستم یک واگن یا قطار کوچک در مسیری مجزا با سایر وسایل نقلیه دیگر حرکت می‌کند و مسافران را در ایستگاه‌های هم ‌سطح زمین، پیاده می‌کند. تراموا که نوعی قطار در سیسم حمل و نقل ریلی سبک است در محدوده خیابان‌ها کار جابه‌جایی مسافرها را بر عهده دارد. از خصوصیات تراموا می‌توان به جابه‌جایی تعداد زیاد مسافر و نزدیک بودن ایستگاه‌های آن به‌ یکدیگر اشاره کرد. در تراموا تعداد زیادی در تعبیه شده ‌است تا سرعت ورود و خروج مسافران بیشتر شود.

حمل و نقل ریلی برای حمل بار

در این نوع از حمل و نقل، انواع بار از جمله ماشین، موتور، مایعات، سوخت و انواع بسته‌های پستی جابه‌جا می‌شود. از مزایای این نوع حمل و نقل کاهش مصرف سوخت و پاکیزگی محیط زیست است.

حمل موتور سیکلت با قطار

برای حمل موتور سیکلت با قطار ابتدا باید برای وسیله نقلیه خود بلیت تهیه کنید. هنگام تحویل موتور سیکلت، باید مدارک و اسناد مالکیت موتور را همراه خود داشته باشید. اگر موتور سیکلت شما صفر کیلومتر و فاقد پلاک است، باید برگه فروش آن را ارائه دهید.علاوه ‌بر بلیت، هزینه بیمه وسیله نقلیه را نیز باید بپردازید. هر چه مسیر مقصد طولانی‌تر باشد هزینه حمل وسیله نقلیه کمتر خواهد شد. قبل از تحویل، موتور سیکلت توسط راه آهن مورد بررسی قرار می‌گیرد و اگر تصادفی یا معیوب بود از تحویل آن خودداری می‌کنند.

ارسال بسته پستی با قطار

در گذشته ارسال بسته‌های پستی به مسافت‌های دور توسط کامیون‌ها انجام می‌شد اما با گذشت زمان ارسال پستی با قطار جای آن را گرفت. برای این کار واگن‌هایی در نظر گرفته شده ‌است، اما واگن تخصصی مخصوصی برای ارسال بسته پستی وجود ندارد. در این نوع حمل و نقل هرچه حجم کالا بیشتر باشد هزینه ارسال نیز بیشتر خواهد شد.

گرچه تاسیس سیستم‌های حمل و نقل ریلی هزینه‌بر است، اما کمک زیادی به کاهش ترافیک و آلودگی محیط زیست می‌کند.بنابراین، اکثر دولت‌ها در حال تاسیس این نوع سیستم‌های حمل و نقل هستند و با علم و فناوری‌های جدید آن را بهبود می‌بخشند.

منبع: لوتکا آبی کیش

برای حمل موتور سیکلت با قطار ابتدا باید برای وسیله نقلیه خود بلیت تهیه کنید. هنگام تحویل موتور سیکلت، باید مدارک و اسناد مالکیت موتور را همراه خود داشته باشید.

آفکو | مرجع حمل و نقل بین المللی