بازرسی کالا (بخش اول)

حمل و نقل بین المللی

AGAdmin 4 شهریور 1400

9,537 زمان تقریبی مطالعه 5 دقیقه

بازرسی کالا (بخش اول)

بازرسی کالا چیست و چرا مهم است؟ در تجارت بین‌المللی انجام تعهدات فروشنده طبق قرارداد همواره یکی از نگرانی‌های اصلی خریدار کالا به شمار می‌آید. این‌که کالای فرستاده شده دقیقاً با همان کیفیت و کمیتی باشد که در هنگام عقد قرارداد بر روی آن توافق شده است. چرا که در برخی موارد فروشنده ممکن است به دلیل سودجویی، محصولی بی‌کیفیت یا کمتر از حد انتظار برای خریدار ارسال نماید. در این صورت برای پیشگیری از چنین مشکلاتی خریدار یا از شرکت‌های بازرسی می‌خواهد که قبل از بارگیری و تحویل کالا به حمل‌کننده، در موقع تولید و بسته‌بندی بر روند ساخت و کیفیت کالا نظارت کنند و یا خود مستقیماً این کار را انجام می‌دهد.

به طور کلی تمامی عملیات بازرسی، نمونه‌برداری، آزمایش، اندازه‌گیری و دیگر فرآیندهایی که توسط شرکت بازرسی کننده مستقل به منظور تعیین کمیت و کیفیت محصولات، خدمات یا تأسیسات انجام می‌شود تا نتایج حاصل از آن را با مشخصات مندرج در قرارداد خرید تطبیق دهند را بازرسی کالا می‌نامند.

اهمیت بازرسی کالا در تجارت بین‌المللی

اطمینان از کیفیت و مرغوبیت کالا‌ وارداتی و صادراتی، همواره دغدغه اصلی تجار و دیگر فعالان بخش بازرگانی و از همه مهم‌تر مسئولین کشورهای مقصد بوده است.

امروزه بازرسی کالا (Inspection) به جز جدائی‌ناپذیر پروسه واردات و صادرات تبدیل شده است. گسترش این موضوع در سطح جهانی تا حدی بوده که از بازرسی کالا به عنوان یکی از مراحل پیچیده و کاملاً تخصصی بازرگانی یاد شود.

در این راستا کمیته جهانی استاندارد (ایزو) به منظور تسهیل این امر، اقدام به تدوین دستورالعمل‌هایی در زمینه بازرسی کالا نموده که در حال حاضر این استانداردها مرجع و منبع کشورهای مختلف جهان در بحث بازرسی کالا شده است.

انواع بازرسی کالا

بازرسی کالا معمولاً در قالب یکی از موارد زیر صورت می‌پذیرد:

بازرسی قبل از حمل

بازرسی حین تولید

بازرسی قیمت

بازرسی اصالت فروشنده

بازرسی استاندارد اجباری

بازرسی قبل از حمل

در اغلب موارد خریدار به منظور پیشگیری از هرگونه کلاه‌برداری و دوری از تخلفات احتمالی اقدام به این نوع از بازرسی می‌نماید. بازرسی قبل از حمل بر اساس دستورالعمل و طبق قرارداد بازرسی در ۴ حوزه مختلف شامل کیفیت، کمیت، بسته‌بندی و بارگیری صورت می‌گیرد.

از آنجایی که در این نوع بازرسی کیفیت ظاهری و فیزیکی کالا مورد بررسی قرار می‌گیرد به بازرسی چشمی یا ظاهری نیز مشهور شده است. بازرسی قبل از حمل طبق خواسته مشتری انجام می‌شود. لذا ارائه دستورالعمل واضح و روشن که تمام موارد و نیازهای او را دربر داشته باشد، لازم و ضروری است. در واقع تمام عملیات بازرسی ضمیمه قرارداد می‌شود تا بر اساس آن کالا بررسی و کنترل گردد. این بازرسی به شکل تصادفی نمونه‌برداری و بررسی می‌شود و گواهی بازرسی صادر شده از آن مورد تائید و پذیرش سازمان استاندارد نیست.

بازرسی حین ساخت

در برخی موارد که بررسی یک قطعه، مواد اولیه و یا فرآیندی در تولید یک محصول مورد نظر باشد ولی بازرسی آن پس از تولید امکان‌پذیر نبوده و یا مشکل و هزینه‌بر باشد؛ در این حالت بازرسی حین ساخت را به کار می‌برند. البته عده‌ای از کارشناسان این بازرسی را جز بازرسی قبل از حمل نیز می‌دانند‌. در بازرسی حین تولید لازم است که کارشناس شرکت بازرسی طی فرآیند تولید در محل فروشنده حاضر باشد. بنابراین هزینه و دستمزد این نوع بازرسی از دیگر بازرسی‌ها بیشتر خواهد بود.

بازرسی حین تولید بیشتر برای لوازم آرایشی – بهداشتی، مواد غذایی، ماشین‌آلات و تجهیزات مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بازرسی قیمت

همان‌طور که از اسم این بازرسی مشخص است، این نوع بازرسی کالا به منظور بررسی و ارزیابی قیمت محصول و واقعی بودن آن صورت می‌گیرد . البته از آنجایی که بازرگان از قیمت کالا با خبر است، بازرسی قیمت، بیشتر به درخواست موسسه مالی و بانک انجام می‌شود. ولی هزینه بازرسی بر عهده خریدار یا واردکننده کالا خواهد بود . به خصوص در مواردی که هزینه پروژه را یک‌ نهاد یا بانک دولتی قرار است پرداخت کنند، به منظور پیشگیری از سوءاستفاده از وام‌های کم بهره یا ارز ارزان بازرسی قیمت از اهمیت بیشتری برخوردار است.

بازرسی اصالت فروشنده

در این نوع از بازرسی هویت و اصالت فروشنده جهت توانایی در اجرای تعهدات مورد بررسی شرکت‌های بازرسی قرار می‌گیرد. در واقع این بازرسی به نوعی منبع یابی است که به وسیله شرکت‌های بازرسی صورت می‌پذیرد. قوانین و مقررات داخلی به خصوص قوانین بانک مرکزی سبب شده که بازرگانان بالاجبار درخواست بازرسی اصالت فروشنده را به شرکت‌ها بدهند.

بازرسی استاندارد اجباری

این مهم‌ترین و سخت‌ترین بازرسی به شمار می‌آید. در بازرسی استاندارد اجباری شرکت بازرسی به نیابت از طرف سازمان استاندارد در محل خروج کالا از بازار فروشنده اقدام به بررسی آن می‌نماید. البته بازرسی‌ها در آزمایشگاه مجاز و زیر نظر شرکت بازرسی صورت می‌گیرد. سپس نتایج حاصل از آزمون‌ها به همراه اظهارنامه و گواهی بازرسی به سازمان استاندارد ارائه شده تا تطبیق گردد و گواهی انطباق صادر شود.

نقش شرکت‌های بازرسی کالا در تجارت بین‌المللی

اهمیت بازرسی کالا و تخصصی شدن آن سبب شد تا شاهد پدید آمدن شرکت‌های بازرسی کالای زیادی در سطح جهان باشیم.

مهم‌ترین وظیفه یک شرکت بازرسی کالا، بررسی و کنترل کالای موردنظر و نیز صحت انجام معامله است. از آنجایی‌که بازرسی کالا به شیوه‌های گوناگون و در مراحل مختلف قابل انجام است، بازرسان این شرکت‌ها بر اساس توافق صورت گرفته بین خریدار (واردکننده کالا) و فروشنده (صادرکننده کالا) به کنترل و نظارت بر روند ساخت ، یا بررسی نهایی محموله و اسناد فنی تولید، قبل از بارگیری و یا آزمایش و نمونه‌برداری از کالا جهت انطباق محصول با متن قرارداد و صدور گواهی‌نامه‌های لازم می‌پردازند.

مهم‌ترین وظایف شرکت‌های بازرسی کالا

بررسی صلاحیت و توانایی‌های کیفی صادرکننده (فروشنده کالا)

بررسی کالا جهت تطابق کیفیت آن با سفارش صورت گرفته

ارزیابی کمیت کالا و تائید میزان سفارش شده

بررسی سال ساخت کالا و اطمینان از نو یا مستعمل‌ بودن آن

تائید محل تولید یا کشور سازنده کالا

بررسی نحوه بسته‌بندی و تائید آن

تائید وسیله حمل

انواع بازرسی‌ و ارزیابی انطباقی شرکت‌های بازرسی کالا

شرکت‌های بازرسی کالا پس از توافق با طرف قرارداد، طبق درخواست مشتری به کنترل و ارزیابی کالای موردنظر می‌پردازند. این بازرسی‌ها به طور معمول به یکی از ۳ روش زیر انجام می‌گیرد:

بازرسی فیزیکی و چشمی

بازرسی فیزیکی و چشمی به همراه بررسی اسناد

بازرسی فیزیکی و چشمی همراه با نمونه‌برداری و آزمایش

همچنین بر اساس زمان بازرسی و این‌که در چه مرحله‌ای ارزیابی صورت گیرد، بازرسی کالا را می‌توان به ۵ نوع زیر دسته‌بندی نمود:

بازرسی قبل از حمل PSI (Pre-Shipment Inspection)

بازرسی در حین تولید

بازرسی در مقصد

بازرسی داخلی

انطباق با استاندارد

انواع گواهی‌‌ بازرسی کالا

شرکت‌های بازرسی کالا پس از بررسی و ارزیابی کالا و انطباق آن با خواسته‌های مشتری اقدام به صدور گواهی‌نامه و تائیدیه‌های گوناگون می‌نماید که مهم‌ترین آن عبارت‌اند از: