صادرات قیر ایران

میزان صادرات قیر ایران سالانه ۴ میلیون تن است که به بیش از ۳۰ کشور و در بسته‌بندی‌ها و روش‌های حمل و نقل متفاوت صادر می‌شود.

صنعت قیر کشور به عنوان یکی از صنایع پایین دستی حوزه نفت است که پس از دریافت وکیوم باتوم (ته مانده برج تقطیر) از پالایشگاه‌ها و انتقال آن به کارخانه‌های تولید قیر از طریق تانکر و یا خط لوله و انجام فرایندهای مربوطه، اقدام به تولید قیر می‌نماید.

ظرفیت تولید قیر کشور بر اساس این فرایند بالغ بر شش میلیون تن می باشد که حدود چهار میلیون تن از آن صادر شده و حدود دو میلیون تن در داخل کشور به مصرف می‌رسد. بدیهی است فروش قیر در بازارهای صادراتی با قیمت بالاتر کمک شایان توجهی به ارزآوری کشور می‌کند.

به طور کلی قیر ایران در سه نوع بسته‌بندی بشکه، فله و کیسه و به دو طریق زمینی و دریایی صادر می‌شود. قیرِ فله از طریق کشتی‌های فله‌بر از مسیرهای دریایی و تانکرهای حمل به صورت زمینی صادر می‌شود و قیرِ بشکه و کیسه نیز از طریق کانتینر به صورت دریایی و زمینی به کشورهای مقصد فروخته می‌شود.

تصویر ۱ مقاصد قیرِ بشکه صادراتی ایران در ۶ ماهه اول سال ۹۹ را نشان می‌دهد. طبق این نمودار هند، امارات، بنگلادش، کنیا و میانمار ۵ کشوری هستند که به ترتیب بیشترین واردات قیر در قالب بشکه از ایران را دارند. در نیمه اول سال ۹۹ ایران حدود ۲۵۰ هزار تن قیر بشکه به هند صادر کرده است که نشاندهنده ظرفیت بالای صادرات قیر به این کشور است.

تصویر ۲ مقاصد قیرِ فله صادراتی ایران در ۶ ماهه اول سال ۹۹ را نشان می‌دهد. طبق این نمودار امارات، عمان، هند، عراق و چین ۵ کشوری هستند که به ترتیب بیشترین واردات قیر در قالب بشکه از ایران را دارند. امارات با واردات بیش از ۳۰۰ هزار تن قیر فله از ایران رکوردار این عرصه است. در حال حاضر صادرات قیر ایران در بسته‌بندی فله به ۹ کشور مختلف در حال انجام است.

تصویر ۳ مقاصد قیرِ کیسه صادراتی ایران در ۶ ماهه اول سال ۹۹ را نشان می‌دهد. طبق این نمودار تایوان، چین، قطر، ویتنام و میانمار ۵ کشوری هستند که به ترتیب بیشترین واردات قیر در قالب بشکه از ایران را دارند. تایوان با واردات بیش از ۱۰ هزار تن قیر فله از ایران بیشترین حجم واردات را دارد. در حال حاضر صادرات قیر ایران در بسته‌بندی کیسه به ۸ کشور مختلف در حال انجام است. البته احجام صادراتی قیرِ کیسه در مقایسه با قیر بشکه و فله کمتر است.

کارشناسان معتقدند که راهکار اصولی بی‌اثرکردن تحریم‌های نفتی، تغییر زمین بازی از خام فروشی به سمت تولید و صادرات فرآورده‌های نفتی است. صادرات فرآورده‌های نفتی به دلیل کوچک بودن حجم محموله‌ها، تعدد خریداران و عرضه‌کنندگان، شیوه متنوع صادرات، متمرکز شدن بر بازارهای منطقه‌ای به جای بازارهای جهانی و کاهش حجم تراکنش‌های بانکی نسبت به صادرات نفت خام در شرایط تحریم و حتی شرایط عادی آسان‌تر است و درآمدزایی بالایی نیز برای کشور به همراه دارد، موضوعی که در صادرات قیر ایران به خوبی قابل مشاهده است.

قیر، محصولی زنده با ویژگی‌های متنوع

قیر که از نفت خام تولید می‌شود، خمیری‌شکل و سیاه‌رنگ است و متناسب با کاربردهای مختلف در انواع گوناگون تولید می‌شود. این ماده هیدروکربنی در سولفید کربن و تتراکلرید کربن به راحتی قابل حل است. قیر را شاید بیشتر به شکل مایع یا سفت شده روی زمین دیده باشید، این در حالی است که قیر در دمای معمولی و محیط جامد است و پس از حرارت‌دیدن ابتدا خمیری شکل می‌شود و در نهایت به شکل مایع درمی‌آید.

این ماده دارای ویژگی‌های مختلفی است که درصد هر کدام از این ویژگی‌ها، باعث کاربردهای مختلف از این محصول می‌شود. در زیر به برخی از این ویژگی‌ها اشاره می‌کنیم و در مطلبی جداگانه هر کدام از این ویژگی‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

درجه نفوذ: این ویژگی که با آزمایش‌های مختلفی سنجیده می‌شود، میزان سخت بودن قیر را نشان می‌دهد. هر چقدر میزان نفوذ کمتر باشد، قیر سخت‌تر است.

درجه اشتعال: میزان دمایی که برای گرم شدن قیر باید استفاده کرد به میزان این ویژگی بستگی دارد.

گرانولی: این ویژگی مرتبط با سرعت روان شدن قیر از جامد به مایع است. هر چقدر این روند کندتر باشد، خواص جامدی بیشتری قیر بیشتر خواهد بود.

میزان نرمی: این ویژگی، میزان حرارت مورد نیاز برای تبدیل قیر از حالت جامد به حالت روان را تعیین می‌کند.

موارد بالا تنها بخشی از ویژگی‌های قیر است که بر نحوه تولید قیر و کیفیت محصول نهایی تأثیر می‌گذارد و منجر به معرفی درجه‌بندی‌های مختلف قیر به بازار می‌شود. بسیاری از شرکت‌های تولید کننده و صادرکننده قیر تلاش می‌کنند تا ضمن در نظر گرفتن شاخص‌های جهانی مرتبط با این موارد، درجه‌های مختلف قیر را برای گستره وسیعی از کاربردها تولید کنند. ایران امکان تولید انواع گرید قیر با در نظر گرفتن استانداردهای مختلف همچون ASTM و EN European Standard، را دارا می‌باشد.

قیر و انواع مختلف آن

قیر ماده‌ای است که براساس مواد تشکیل‌دهنده، سختی و نرمی، کیفیت و مرغوبیت، در انواع مختلف تولید و برای کاربردهای گوناگون مورد استفاده قرار می‌گیرد. در زیر به برخی از انواع قیر اشاره می‌کنیم.

نفتی: این نوع قیر، از برج تقطیر در خلأ پالایشگاه‌های نفتی تولید می‌شود. چنین قیری را به دلیل ویژگی‌های به‌خصوص و درجه نفوذی که دارد، قیر نرم هم می‌نامند. این قیر طی فرآیندی در پالایشگاه‌های نفتی به تولید می‌رسد و در آخر ماده‌ای به نام آسفالت باقی می‌ماند.

طبیعی: این نوع از قیر همانطور که از نامش هم پیداست، در فرآیندی طبیعی و به دنبال تبدیل آرام و تدریجی نفت خام و تبخیر مواد فرار آن در طول سال‌های زیاد به وجود می‌آید.

مخلوط: قیری که با نفت سفید یا بنزین مخلوط شود را قیر مخلوط می‌گویند. قیر مخلوط در دمای محیط نیمه مایع است و در دمای بسیار بالا (حدود ۶۰۰ درجه سانتی‌گراد) به مایع تبدیل می‌شود. از این قیر بیشتر در پوشش آسفالت‌های خیابانی استفاده می‌شود.

دمیده: دمیدن هوای داغ کوره در قیر جامد، به این ماده خاصیت لاستیکی می‌دهد. این قیر نسبت به قیر خالص، دارای نفوذ کمتر، نرمی بالاتر و حساسیت کمتر به تغییرات دمایی است. از این قیر در تولید ورق‌های پوشش بام و باتری اتومبیل استفاده می‌شود.

امولسیون: این نوع قیر با ترکیب مقداری آب و یک ماده امولسیون تولید می‌شود. میزان امولسیون در این نوع قیر بین ۰.۳ تا ۰.۵ درصد و میزان آب بین ۲۰ تا ۵۰ درصد است. قیر امولسیون آثار مخرب کمتری برای محیط‌ زیست دارد و تولید مواد آلاینده و خطرناک را در فرایند راهسازی کاهش می‌ دهد.

میزان صادرات قیر ایران سالانه ۴ میلیون تن است که به بیش از ۳۰ کشور و در بسته‌بندی‌ها و روش‌های حمل و نقل متفاوت صادر می‌شود.

آفکو | مرجع حمل و نقل بین المللی